|
1
MAYIS 2011
Ortak Bildiri Metni
30 Mart 2011
Basın Açıklaması
7 Nisan 2011
Basın Açıklaması
20 Nisan 2011
Basın Açıklaması
1 MAYIS'IN TARİHÇESİ
Kökeni
Türkiye'de 1 Mayıs'lar
Galeri
1 Mayıs Marşı | TÜRKİYE'DE
1 MAYIS'LAR
Anadolu'da 1 Mayıs ilk kez Osmanlı döneminde, 1905
yılında İzmir'de kutlandı. Bunu 1909 Üsküp kutlaması izledi.
İstanbul'da
ilk kez 1 Mayıs kutlaması 1910'da yapıldı.
1920 1 Mayısı'nda
ışgal idaresinin ve Osmanlı hükümetinin yoğun baskılarına karşın 1 Mayıs İşçi
Bayramı olarak kutlandı. İşçiler Haliçten başlayarak Karaköy üzerinden Beyoğlu'na
kadar bir yürüyüş yaptılar ve "Bağımsız Türkiye" yazılı bir pankart taşıdılar.
1921'in 1 Mayısı'nda İstanbul'un hemen tüm işçileri, özellikle
şirket-i Hayriye, Seyrü Sefain, Haliç ıdaresi ve Tramvay şirketi çalışanları 1
Mayıs'ı kutladılar.
1923 1 Mayısı'nda çok sayıda yerli ve yabancı
işletmede çalışan işçiler greve çıktı. İşçi taleplerinin arasında, "yabancı şirketlere
el konulması, 1 Mayıs'ın resmen işçi bayramı olarak tanınması, sekiz saatlik işgünü,
hafta tatili, serbest sendika ve grev hakkı" vardı ve birçok işçi tutuklandı.
Cumhuriyet Sonrası
1924 1 Mayısı'nı "İşçi Bayramı"
olarak kutlayan işçilerin bu eylemi engellenmek istendi. Sekiz saatlik işgünü
için bildiri dağıtan birçok işçi tutuklandı.
1925 yılında çıkarılan
Takrir-i Sükun Kanunu sonrasında kutlamalara izin verilmedi ve 1935 yılına kadar
hemen hemen her yıl ancak gizli kutlanabildi. 1 Mayıs'ın bundan sonraki tarihi
"yasak" larla yazıldı.
1935 yılında çıkarılan "Ulusal Bayram ve Genel
Tatiller Hakkında Kanun" adıyla çıkarılan düzenleme ile "Bahar ve Çiçek Bayramı"
olarak genel tatil günlerine dahil edildi.
27 Mayıs 1960' dan sonra da
"yasaklar" yaşandı. Toplu Sözleşme, Grev ve Lokavt Kanunu'nun kabul tarihi olan
24 Temmuz, işçi sınıfına 1 Mayıs'ın yerine bayram olarak dayatıldı. Ancak bu girişimlerin
hepsi, kararlı mücadeleler sonucu geri döndü.
Görkemli 1 Mayıslar
En kitlesel 1 Mayıs, 1976'da kutlandı. Bu miting DİSK'in öncülüğünde Taksim
Meydanı' nda yapıldı. O gün Taksim Meydanı' nı 400 bin emekçi doldurdu.
Bu
yüzden 1977 yılındaki gösterilerin daha bir görkemli kutlanmasından tedirgin
olan kesimler bulunmaktaydı... Ama herşeye rağmen Taksim Alanı'na beşyüzbin emekçinin
akması engellenemedi... Saat 14.30'da başlayacak olan kutlamalar için alan, sabahın
erken saatlerinde itibaren dolmaya başladı. İşçiler, emekçiler, öğrenciler, kadınlar,
çocuklar... bayramlarına sahip çıkmış, coşkularını donanmış ve alanları özgür
ruhlarıyla doldurmaya başlamıştı. Taksim alanında, iğne atsan yere düşmeyecek
bir katılım vardı. Dönemin DİSK Genel Başkanı Kemal Türkler'in konuşmasının sonlarına
doğru, çevredeki binalardan halkın üzerine ateş açıldı. Yaşanan paniğin ardından
37 insanımız yaşamını yitirdi ve 200'den fazla yaralı vardı.
1978
yılında, önceki yıl yitirilen 37 insanın acısını içinde yaşayan yüzbinler yine
Taksim Alanı'ndaydı...
1979 yılında Sıkıyönetim Komutanlığı İstanbul'da
mitinge izin vermedi. İzmir Konak Meydanı'nda kutlandı.
80 sonrası
12 Eylül Askeri darbesinin yasaklar zincirinde 1 Mayıs da yer alıyordu. Böylece
yeni bir yasaklı dönem başladı. Ama tüm yasaklara rağmen; kısa süreli iş bırakmalar,
bayramlaşmalar ve bildiri dağıtılması gibi etkinliklerle, bu onurlu günün anısının
belleklerden silinmesine izin verilmedi...
1987: 7 yıllık aradan
sonra sendikalar öncülüğünde bazı milletvekilleri, aydın, sanatçı ve bilim adamları
ile birlikte yaklaşık 1000 kişilik bir grup Taksim Anıtı'na 1 Mayıs şehitlerini
anmak üzere çelenk bırakmak istediler. Polis sadece milletvekillerinin araçla
anıta ulaşmasına izin verdi.
1989: Taksim'de biraraya gelen kitleye
saldırıldı. Mehmet Akif Dalcı isimli bir işçi yaşamını yitirdi.
1990:
Yine Taksim'e yürümek isteyenlere izin verilmedi. Çıkan çatışmada İTÜ Öğrencisi
Gülay Beceren felç oldu.
1996: 1980 sonrasının en kitlesel mitinglerinden biri
gerçekleştirildi. Kadıköy'ü dolduran yaklaşık 150 bin insan toplandı ama yine
açılan ateş sonrası 3 kişi yaşamını kaybetti.
2010: 32 Yıl aradan sonra yüzbinler tekrar 1 Mayıs Alanı'nı, Taksim Meydanı'nı doldurdular. Büyük bir çoşku ve heyacanla 200 bini aşkın katılımcı görkemli bir kutlama gerçekleştirdi. |
Üsküp
- 1909
Taksim
- 2010
|
